Viêm dạ dày trào ngược dịch mật là gì ? Có nguy hiểm không?

1. Dịch mật là gì ?

Dịch mật là một loại dịch tiết tiêu hóa bao gồm nước, sắc tố mật, cholesterol, muối mật, muối vô cơ, acid béo, mỡ…. Dịch mật có màu vàng đắng có tính kiềm được sản xuất liên tục trong gan (khoảng 1 lít/ ngày) và được chuyển đến dự trữ trong túi mật sau đó được vận chuyển đến ruột non, tá tràng.

Chức năng của dịch mật là hỗ trợ tiêu hóa chất béo, hấp thu các vitamin tan trong dầu, kích thích tăng tiết và hoạt hóa dịch tụy, dịch ruột, kích thích nhu động ruột, tạo môi trường kiềm trong ruột, ức chế hoạt động của những loại vi khuẩn lên men thối, loại bỏ Bilirubin (một sản phẩm thoái hóa của Hemoglobin trong hồng cầu).

1.1. Muối mật

Có hai loại muối mật là Glycocholat Natri và Taurocholat Natri có tác dụng hấp thu lipit ở ruột non đồng thời hấp thu các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K. Muối mật được tái hấp thu ở hồi tràng đến 95% sau đó theo tĩnh mạch cửa quay trở lại gan và được tái bài tiết theo chu trình ruột gan. 5% muối mật còn lại được đào thải theo phân giúp giữ nước trong phân và duy trì nhu động ruột già.

1.2. Sắc tố mật (Bilirubin)

Là hợp chất được hình thành trong gan từ sản phẩm thoái hóa Hb trong cơ thể và sau đó thải ra theo dịch mật.

1.3. Cholesterol

Cholesterol được tế bào gan tổng hợp để sản xuất muối mật và được thải ra theo dịch mật để giữ hằng định cholesterol trong máu. Cholesterol không tan trong dịch mật, nhờ có muối mật và lecithin, cholesterol được bão hòa thành dạng micelle tan trong dịch mật. Sỏi mật được tạo thành khi lượng cholesterol tăng hoặc lượng muối mật và lecithin giảm làm mất khả năng bão hòa cholesterol của mật.

2. Viêm dạ dày trào ngược dịch mật thế nào ?

2.1. Viêm dạ dày trào ngược dịch mật

Trào ngược dịch mật xảy ra khi dịch mật trong tá tràng trào ngược vào dạ dày của bạn. Trong một số trường hợp, dịch mật có thể cùng với acid dạ dày trào ngược lên thực quản và gây nhiều triệu chứng khó chịu.

Bình thường, dạ dày và tá tràng được ngăn cách với nhau bằng cơ môn vị. Cơ môn vị hoạt động giống như van một chiều, chỉ mở để cho thực phẩm hóa lỏng trong dạ dày đi xuống tá tràng và không cho các chất ở trong tá tràng đi lên dạ dày. 

Viêm dạ dày trào ngược mật xảy ra khi van cơ tâm vị “hỏng”, đóng không kín sẽ tạo điều kiện cho dịch mật đi lên dạ dày gây viêm niêm mạc dạ dày. 

Không chỉ trào ngược lên dạ dày, dịch mật cùng với acid dịch vị trong dạ dày còn có thể trào ngược lên thực quản nếu cơ thắt thực quản dưới gặp “trục trặc”.

2.2. Nguyên nhân viêm dạ dày trào ngược dịch mật

• Do biến chứng phẫu thuật dạ dày: Cơ môn vị hoạt động “sai “ là một  biến chứng thường gặp sau khi phẫu thuật dạ dày
• Viêm loét dạ dày tá tràng: Tiêu hóa thức ăn kém và ứ đọng thức ăn quá lâu trong dạ dày của những bệnh nhân viêm loét dạ dày làm cho cơ môn vị và tâm vị của họ yếu hơn bình thường
• Phẫu thuật cắt túi mật: Đây cũng là nguyên nhân làm gia tăng tình trạng trào ngược dịch mật

2.3. Triệu chứng nhận biết viêm dạ dày trào ngược dịch mật

• Ợ nóng, miệng đắng ngắt
• Nôn ra chất lỏng màu xanh vàng, đắng ở cổ họng
• Đau bụng vùng thượng vị, nóng rát và cồn cào quang vùng ngực và bụng
• Ho khan, khàn tiếng, mất tiếng
• Đầy bụng, khó tiêu
• Giảm cân ngoài ý muốn

Không giống như trào ngược dạ dày, trào ngược dịch mật thường không được kiểm soát hoàn toàn bằng việc thay đổi chế độ ăn uống hay lối sống, chúng cần được giải quyết bằng thuốc hoặc phẫu thuật.

3. Biến chứng của viêm dạ dày trào ngược dịch mật

Phần lớn người bệnh đều bị song song hai bệnh viêm dạ dày trào ngược dịch mật và trào ngược dạ dày. Không chỉ gây tổn thương cho cả niêm mạc dạ dày và niêm mạc thực quản, nếu bệnh không được điều trị đúng cách và dứt điểm, bệnh nhân còn có nguy cơ gặp phải những biến chứng sau:

3.1. Trào ngược dạ dày dịch mật

Đây là biến chứng gần như ngay lập tức xảy ra, khi trào ngược dạ dày làm cơ thắt thực quản của bạn yếu và hoạt động không bình thường.

Dịch mật từ dạ dày do viêm dạ dày sẽ trào ngược lên thực quản, thậm chí là cổ họng nếu cơn trào ngược trở nặng. Từ đó sẽ dẫn đến những vấn đề về hô hấp, tiêu hóa…

3.2. Viêm loét chảy máu thực quản

Đây là điều chắc chắn sẽ xảy ra khi thực quản của bạn thường xuyên tiếp xúc với acid dịch vị. Thực quản bị tổn thương sẽ làm xuất hiện những vết loét, thậm chí có thể gây chảy máu.

3.3. Hẹp thực quản do viêm dạ dày trào ngược dịch mật

Những vết loét trên khi lành sẽ để lại những vết sẹo trên thực quản. Đây là nguyên nhân làm co rút thực quản, ống thực quản bị thu hẹp lại làm quá trình tống thức ăn xuống dạ dày bị cản trở.

3.4. Viêm đường hô hấp

Tình trạng trào ngược dịch mật còn ảnh hưởng đến thanh quản và đường hô hấp. Acid có thể phá hủy lớp niêm mạc thanh quản, gây tổn thương thanh quản. Viêm đường hô hấp có thể có nhiều dạng như viêm phế quản, viêm amidan, viêm họng, viêm phổi…Trong một số trường hợp nặng hơn, bệnh nhân có thể bị viêm tai, viêm tuyến giáp.

3.5. Barrett thực quản

Có khoảng 10 – 15% người bị viêm dạ dày trào dịch mật mãn tính bị Barrett thực quản. Acid dịch vị làm các tế bào niêm mạc thực quản bị kích thích, phá hủy và biến màu. Barrett thực quản không có nghĩa là bạn sẽ bị ung thư nhưng sẽ làm tăng khả năng ung thư thực quản.

3.6. Ung thư thực quản

Đây là biến chứng nguy hiểm nhất mà bạn có thể mắc phải nếu để trào ngược dịch mật trở thành bệnh mãn tính. Theo thống kê lâm sàng, có khoảng 10% bệnh nhân Barrett thực quản chuyển biến thành ung thư thực quản.

4. Cách khắc phục viêm dạ dày trào ngược dịch mật

Viêm dạ dày bị trào ngược dịch mật không liên quan nhiều đến chế độ ăn uống hay lối sống sinh hoạt cá nhân. Tuy nhiên, với những người cùng lúc mặc phải trào ngược dạ dày và trào ngược dịch mật, bạn có thể hỗ trợ quá trình điều trị kiểm soát các triệu chứng nhờ thay đổi lối sống và chế độ ăn uống.

Thay đổi lối sống khoa học:

• Sắp xếp thời gian hợp lý giữa làm việc – nghỉ ngơi- tập luyện thể thao.
• Bạn nên đi ngủ sớm, ăn đúng bữa, không ăn quá no, không nằm ngay sau khi ăn

Chế độ ăn uống hợp lý

• Xây dựng thực đơn đủ chất và cân đối giữa các nhóm dưỡng chất.
• Tích cực bổ sung những loại thực phẩm tốt cho sức khỏe đặc biệt là những nhóm thực phẩm có tính kiềm.
• Hạn chế những nhóm thực phẩm làm tăng tiết acid dạ dày, đồ ăn cay nóng, hạn chế chất béo.

Bỏ rượu bia, thuốc lá

Chú ý cân nặng

Giảm cân, duy trì cân nặng ở mức cho phép để không gia tăng áp lực lên dạ dày của bạn.

Tư thế ngủ

Chú ý kê cao gối khi ngủ giúp ngăn ngừa các triệu chứng trào ngược.

Tránh tình trạng căng thẳng, stress

Bởi vì chúng làm cho việc tiêu hóa của bạn gặp cản trở và làm nặng thêm chứng trào ngược.